Lahey'deki Uluslararası Adalet Divanı (UAD), Güney Afrika'nın Gazze'de soykırım işlediği iddiasıyla İsrail aleyhine açtığı davada, İsrail'in savunma kanıtlarını sunması için talep ettiği ikinci ek süreyi de onayladı.
20 Ekim tarihli ve Perşembe günü yayımlanan karara göre, UAD daha önce 12 Ocak 2026 olarak belirlediği son teslim tarihini, İsrail'in talebi üzerine iki ay daha uzatarak 12 Mart 2026 olarak güncelledi.
Davanın asıl takvimine göre, Güney Afrika'nın yazılı argümanlarını (memorial) 28 Ekim 2024'te teslim etmesi, İsrail'in ise karşı savunmasını (counter-memorial) 28 Temmuz 2025'e kadar sunması gerekiyordu. Güney Afrika bu süreye uyarken, İsrail Nisan ayında altı aylık bir uzatma talep etmiş, Güney Afrika bu talebe karşı çıkmıştı. UAD ise bir uzlaşma sağlayarak süreyi beş buçuk ay uzatmış ve 12 Ocak 2026 tarihini belirlemişti.
İsrail, 14 Ekim'de mahkemeye gönderdiği ikinci bir mektupta, en az beş aylık ek süre talebinde bulundu. Temsilcileri, bu talebi Güney Afrika'nın sunduğu dilekçede atıfta bulunulan ancak eklenmeyen belgelerle ilgili kanıt sorunlarının "çözülmemiş" olmasına dayandırdı. Ayrıca İsrail, mahkemenin Çarşamba günü açıkladığı, İsrail'in insani yükümlülüklerine ilişkin Tavsiye Görüşü ile meşgul olmasının da kaynaklarının bir kısmını buraya yönlendirmesine neden olduğunu iddia etti.
Güney Afrika, aynı gerekçelerle daha önce de uzatma verildiği için İsrail'in ikinci talebinin reddedilmesi yönünde çağrıda bulundu. UAD, Güney Afrika'nın "Talep edilen uzatmanın davanın aciliyeti ve Taraflar arasındaki eşitlik ilkesiyle bağdaşmayacağı" yönündeki itirazına dikkat çekti.
Hukukçulardan "hayal kırıklığı" yorumu
UWE Bristol Hukuk Fakültesi'nden uluslararası ceza hukuku profesörü Gerhard Kemp, Güney Afrika'nın tepkisine katılarak mahkemenin kararını "hayal kırıklığı" olarak eleştirdi. Kemp, Middle East Eye'a yaptığı açıklamada, "İsrail'e bir uzatma daha verilmesi hayal kırıklığı yaratıyor, zira iddia edilen soykırımın yapısı değişmedi ve ateşkes bile bunu değiştirmiyor," dedi.
Kemp, İsrail'in Güney Afrika'nın geçen yıl sunulan ana dilekçesine yanıt vermek için Ekim 2024'ten bu yana "bolca zamanı" olduğunu belirtti. Uzmanın ana eleştirisi, davanın devam eden doğası göz önüne alındığında, UAD'nin konuya daha acil yaklaşması gerektiği yönünde: "Elbette, diğer UAD soykırım davaları sonuçlanması yıllar sürebilir, ancak her dava kendi esasına göre değerlendirilmeli ve Gazze'de gördüklerimiz ışığında bu davada bir aciliyet duygusu olmalı."
Güney Afrika, 29 Aralık 2023 tarihinde UAD önünde İsrail'i 1948 Soykırım Sözleşmesi'ni ihlal etmekle suçlamıştı. Takip eden haftalarda yapılan duruşmalar, İsrail'in savaşının ilk kez uluslararası sahnede resmen sorgulanması nedeniyle büyük ilgi görmüştü.
UAD'nin bu tür karmaşık davalarda nihai bir karara varması genellikle yıllar sürmekte olup, uzmanlar nihai kararın 2028'in başlarında çıkmasını bekliyor. Bu süreçte Güney Afrika, UAD'den İsrail'i soykırım eylemlerinden kaçınmaya ve önlemeye zorlayacak "ihtiyati tedbirler" talep etti. UAD, 26 Ocak 2024, 28 Mart 2024 ve 24 Mayıs 2024 tarihlerinde olmak üzere İsrail aleyhine üç kez ihtiyati tedbir kararı yayınladı.
Bu gelişmelerin yanı sıra, geçen ay yayımlanan önemli bir BM raporu da İsrail'i Gazze'deki soykırımdan sorumlu tutmuştu.
