Afrika, ortalama yaşı 19’u geçmeyen genç bir nüfusa sahip olmasına karşın, kıtanın büyük bölümü yaşlı ve uzun süredir iktidarda olan liderler tarafından yönetiliyor. Uzmanlara göre bu durum, halk ile yönetim arasında giderek derinleşen bir nesil uçurumuna işaret ediyor.
2020 verilerine göre Afrika’da ortalama yaş 19,7, yani diğer kıtalardan yaklaşık 10 yıl daha düşük. Buna rağmen birçok Afrika lideri 70 ila 90 yaşları arasında ve çoğu onlarca yıldır görevde. Sadece Orta ve Batı Afrika’da 5 lider, toplamda 200 yıldan fazla süredir iktidarda.
Örneğin Fildişi Sahili Cumhurbaşkanı Alassane Ouattara, 83 yaşında olmasına rağmen dördüncü dönem için aday oldu. Kamerun lideri Paul Biya ise 92 yaşında yeniden seçime girerek 100 yaşına kadar ülkeyi yönetme olasılığıyla karşı karşıya.
G-Zero Media tarafından yayımlanan “Afrika’da Yaş Farkı: Genç Halklar, Yaşlı Liderler” başlıklı rapora göre, 2018-2021 arasında seçim yapılan 28 Afrika ülkesinden yalnızca biri, 50 yaş altı bir lider seçti. Çoğu ülkede liderlerin yaşı 60’ın üzerinde; 11 lider 70 yaş sınırını geçmiş durumda.
Bu liderler arasında Ekvator Ginesi Cumhurbaşkanı Teodoro Obiang (83) ve Kongo Cumhuriyeti lideri Denis Sassou Nguesso (82), iktidarda geçen onlarca yılla dikkat çekiyor.
Kıtanın genç nüfusu ise değişim istese de siyasi sistemlerin kapalı yapısı, ordunun ve geleneksel otoritelerin desteğiyle ayakta duran “yaşlı rejimlerin” direncini kıramıyor.
Uganda Cumhurbaşkanı Yoweri Museveni, 1986’dan beri iktidarda ve 2017’de anayasayı değiştirerek 75 yaş sınırını kaldırdı. Ouattara ve Nguesso da benzer anayasa değişiklikleriyle yeniden aday olma hakkını elde etti.
Kıtanın birçok yerinde bu “yaşlı liderlik” geleneği gençlerin siyasette önünü kesiyor. Uganda’da müzisyen Bobi Wine ve Zimbabve’de Nelson Chamisa gibi genç muhalifler, baskılara rağmen demokratik değişim için mücadele etmeyi sürdürüyor.
Ancak uzmanlara göre Afrika’daki genç siyasetçilerin önündeki en büyük engel yalnızca baskı değil; aynı zamanda rüşvet, siyasi yozlaşma ve geleneksel otorite yapıları. Bu durum, kıtanın demokratik dönüşüm umutlarını sürekli erteliyor.
Tarihçi Achille Mbembe, Orta Afrika’daki demokratik alanın “giderek daraldığını” belirterek şu değerlendirmede bulunuyor:
“Genç ve kadın ağırlıklı bir kıtanın, yaşlı ve yorgun liderlerce yönetilmesi doğaya aykırı bir durum.”
Uzmanlar, bu derinleşen yaş farkının, gelecekte Afrika’da daha fazla toplumsal gerilim, protesto ve iç çatışma ihtimalini artırdığı uyarısında bulunuyor.
