Türkiye, Gazze'ye kesintisiz insani yardım akışına izin verene kadar İsrail ile tüm ticareti durduracağını teyit etti.
Ticaret Bakanlığı'ndan Perşembe günü geç saatlerde yapılan açıklamada, "İsrail ile ilgili ihracat ve ithalat işlemleri tüm ürünleri kapsayacak şekilde durdurulmuştur. İsrail hükümeti Gazze'ye kesintisiz ve yeterli insani yardım akışına izin verene kadar Türkiye bu yeni tedbirleri kesin ve kararlı bir şekilde uygulayacaktır" denildi.
Buna karşılık İsrail Dışişleri Bakanı Israel Katz, bakanlığın üst düzey yöneticilerine ticaret alternatifleri aramaları ve yerel üretime odaklanmaları talimatı verdi.
Türkiye'den yapılan ithalat İsrail için neden önemli?
Yakın coğrafi konumu, rekabetçi üretim maliyetleri ve kaliteli ürünleri nedeniyle Türkiye, son birkaç yıldır İsrail'in tercih ettiği bir ihracatçı olarak ortaya çıkmaya başlamış durumda.
Yumurta, sebze ve tekstil gibi temel ürünlerin yanı sıra Türkiye, İsrail'e elektronik, demir, plastik ve çelik gibi yüksek değerli ürünlerin ihracatında da lider konuma sahipti.
Trading Economics tarafından derlenen verilere göre, 2022 yılında Türkiye'nin İsrail'e ihracatında demir ve çelik 1,19 milyar dolarla ilk sırada yer aldı. İkinci sırada taşıt araçları (562,98 milyon dolar) yer alırken, bunu plastik (516,24 milyon dolar) ve elektronik ekipman (384,59 milyon dolar) takip etti.
Türkiye neden Çin'den daha iyi bir seçenek?
Kovid-19 pandemisinin ardından İsrailli işletmeler Çin'in ötesinde alternatif ticaret seçenekleri aramaya başladı ve bu da Türk tesislerini giderek daha cazip hale getirdi.
İsrailli lojistik ve tedarik zinciri firması Gaash Worldwide, geçen yıl Mart ayında yaptığı açıklamada, Türkiye pazarının Çin'e göre en büyük avantajının Türk fabrikalarında üretilen ürünlerin "daha kaliteli" olması olduğunu söyledi.
Web sitesinde yayınladığı analizde, Çin'deki fabrikaların çok yüksek seviyede ürün üretebildiğini, ancak Türk fabrikalarının daha kaliteli ve uzun ömürlü ürünler ürettiğini belirtti.
Yakınlık, tüccarların nakliye maliyetlerini ve nakliye sürelerini azaltmalarına da yardımcı olduğu belirtiliyor.
İhracatçılar alternatif rotalar arıyor
İki ülke arasındaki ikili ticaretin askıya alınmasının ardından, siparişleri teyit edilmiş Türk ve diğer yabancı ihracatçılar mallarını İsrail'e ulaştırmak için alternatif yollar arıyor.
Amsterdam merkezli bir gıda ambalajı ve baharat şirketinin genel müdürü Anuj Gulati The National'a verdiği demeçte "Hem Türkiye'den hem de İsrail'den teyit edilmiş siparişlerimiz var," dedi.
"Şu anda sevkiyatlarımız Türk gümrüğünde ve durum hakkında çok net değiliz. Ürünlerimizi İsrail'e ulaştırmak için Mısır veya Lübnan üzerinden alternatif rotalar aramamız gerekebilir."
Gulati, ticaretin askıya alınmasının Filistin topraklarına yönelik mallar üzerinde ciddi etkileri olacağını söyledi.
Ürünlerini Türkiye-İsrail güzergahı üzerinden Filistin'e gönderen Gulati, "Ticaretin askıya alınması, Filistin topraklarına gönderilen malların İsrail gümrüklerinden de geçmesi gerektiğinden, bu malların abluka altına alınmasına yol açabilir" dedi.
Reuters, özellikle İsrail pazarı için bazı ürünler üreten ve ambalajları tamamen İbranice olan bir Türk çikolata ve şekerleme ihracatçısının başkanıyla konuştu.
"Bu bizim için büyük bir maddi kayıp" dedi. "İsrail'de alacaklı olduğumuz ve borçlu olduğumuz şirketler var. Ticaret durduğunda bu alacaklara ne olacak?” dedi.
Hangi ticari değer söz konusu?
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, Türkiye ile İsrail arasındaki ikili ticaret geçen yıl 6,8 milyar doların üzerinde gerçekleşti. Bunun yüzde 75'inden fazlasını Türkiye'nin ihracatı oluşturdu.
Geçen yıl Türkiye'den İsrail'e yapılan en büyük ihracat demir ve çelik olurken, en büyük ithalat rafine petrol ürünleri oldu.
1993 yılında iki ülke arasındaki ticari bağları geliştirmek amacıyla kurulan Türkiye-İsrail İş Konseyi, dijital ödeme teknolojilerinden metal ambalaja kadar çeşitli mal ve hizmet satan şirketleri bünyesinde barındırıyor.
İstanbul merkezli iş konseyi Cuma günü X'te yaptığı açıklamada, Türk hükümetinin tüm ürünlerin ihracat ve ithalatını durdurma kararını desteklediğini belirtti.
İki ülke arasında 1997 yılından bu yana serbest ticaret anlaşması bulunuyor.
Gazze savaşının patlak verdiği 7 Ekim'den bu yana karşılıklı sert söylemlere ve İstanbul ile Tel Aviv arasındaki uçuşların durdurulmasına rağmen iki ülke ekonomik ortak olmaya devam etti.
Genel ticaret yasağına ne sebep oldu?
Son adımlar, Türkiye'nin Güney Afrika'nın İsrail'e karşı BM'nin en yüksek mahkemesinde açtığı ve İsrail'i Gazze'de soykırım yapmakla suçladığı davaya katılma niyetini ifade etmesinin hemen ardından geldi.
Geçtiğimiz ay Türkiye, iki ülke arasındaki ilişkilerin gerildiği bir ortamda İsrail'e yapılan bazı ihracatları kısıtladığını duyurmuştu. Bakanlık, İsrail'in Türkiye'nin Gazze'ye yardım bırakma operasyonlarına katılmasına izin vermemesi nedeniyle bir dizi ürüne kısıtlama getirdiğini açıkladı.
Bakanlık tarafından verilen listede aralarında mermer, çimento, çelik ve alüminyum ürünleri gibi inşaat malzemelerinin de bulunduğu 54 kalem yer alıyor.
Bu hamle işbirliği girişimlerini sekteye uğratacak mı?
Ağustos 2022'de Türkiye ve İsrail, yıllar süren gerginliğin ardından diplomatik ilişkilerin yeniden tesis edildiğini ve büyükelçilerin birbirlerinin ülkelerine geri döndüğünü duyurdu.
Her iki ülke de işbirliği yollarını araştırma konusunda anlaşmıştı.
Ancak geçen yıl 7 Ekim'de Hamas'ın öncülüğünde İsrail'e düzenlenen operasyon ve ardından İsrail'in Gazze'ye yönelik büyük saldırısı mevcut çatışmalara yol açtı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'yu ve İsrail hükümetinin Filistinlilere yönelik politikalarını sert bir dille eleştiriyor.
İsrail'i "terörist bir devlet" olmakla suçladı ve Hamas'a desteğini dile getirdi.
Son haftalarda Türkiye'de de Filistin yanlısı gösteriler arttı.
