İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD'nin Suudi Arabistan'a olası F-35 savaş uçağı satışına ilişkin Washington'dan gelen çelişkili sinyallere netlik kazandırdığını iddia etti. Netanyahu, Perşembe günü İbranice yayınlanan bir röportajda, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun kendisine, Suudi Arabistan'ın İsrail'e kıyasla daha az sofistike F-35 uçakları almasını sağlayacak yasaların yürürlükte kalacağı konusunda güvence verdiğini söyledi.
Netanyahu, X'te geniş yankı bulan açıklamasında, "F-35 konusunda Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile uzun bir görüşme yaptım ve kendisi, ABD'nin Orta Doğu'daki ülkelere silah ve askeri sistem tedarikiyle ilgili her konuda İsrail'in Niteliksel Askeri Üstünlüğünü (QME) korumaya devam edeceği taahhüdünü yineledi" dedi.
Netanyahu, Rubio'nun özellikle F-35 tedariki konusunda İsrail'in avantajının korunacağına dair söz verdiğini vurguladı. Bu yorum, Rubio'yu bölgedeki diğer ABD müttefiklerine karşı İsrail'in askeri üstünlüğünü sürdürmeyi savunan önemli bir figür olarak konumlandırıyor. Netanyahu'nun daha önce de Türkiye'nin F-35 programına geri dönüşünü engellemek için Rubio'ya lobi yaptığı bildirilmişti.
Trump'ın çelişkili açıklaması
Netanyahu'nun bu açıklaması, ABD Başkanı Donald Trump'ın Pazartesi günü Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman ile yaptığı Oval Ofis toplantısında söyledikleriyle taban tabana zıtlık oluşturuyor. Trump, F-35'ler konusunda Suudi Arabistan ve İsrail'in eşit ortaklar olarak muamele görmesi gerektiğini taahhüt etmişti.
Trump, "Bana, 'aynı mı olacak' diye soruyorsunuz. Bence oldukça benzer olacak" demiş ve İsrail'in Suudi Arabistan'a "daha düşük kalibrede" uçak satılması yönündeki lobisine atıfta bulunarak şunları eklemişti: "Biliyorum onlar [İsrail], daha düşük kalibreli uçaklar almanızı istiyorlar. Bunun sizi pek mutlu edeceğini sanmıyorum... Bence her ikisi de [Suudi Arabistan ve İsrail] en üst düzeyde uçak almayı hak eden bir seviyededir."
Kongre tarafından kodlanmış "niteliksel üstünlük"
İsrail'in Niteliksel Askeri Üstünlüğü (QME) kavramı, Soğuk Savaş dönemine dayanıyor. 1979'da ABD'nin arabuluculuğunda İsrail ile Mısır arasında imzalanan barış anlaşmasının ardından, ABD Kongresi, İsrail'in bölgedeki askeri teknolojide daima bir adım önde olmasını garanti eden yasalar çıkardı. 2008 yılında, QME yasal bir zorunluluk haline getirildi ve ABD'nin Arap devletlerine yaptığı silah satışlarının periyodik olarak değerlendirilmesini zorunlu kıldı.
Daha önce ABD, aynı ekipmanı sattığı durumlarda bile Arap ülkelerine verilen askeri donanımın kalitesini düşürmüştü. Örneğin, 1990'larda Suudi Arabistan'a satılan F-15S savaş uçaklarının radarları ve elektronik karşı tedbir sistemleri, İsrail'deki aynı modellere kıyasla daha düşük özelliklere sahipti.
F-35 gibi modern sistemler, radar ve hayalet özellikler gibi farklı paketlerle yükseltilebiliyor veya düşürülebiliyor. İsrail, kendi versiyonu olan F-35I Adir'i, hayalet özelliklerinden ödün vermeden harici yakıt bölmeleri taşıyacak şekilde modifiye etme konusunda ABD'den benzersiz bir erişime sahip.
