Ürdün dahil olmak üzere İslam ülkelerinde genellikle ramazan ayı hazırlıklarla karşılanıyor, bu aya özel alışverişler yapılıyor. Ancak altı aydır İsrail saldırılarına, zorla açlık ve susuzluğa, yerinden edilmeye maruz bırakılan Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilerin durumu bu geleneği biraz değiştirdi.
Ürdün'ün en büyük ikinci ili İrbid'deki esnaf AA muhabirine yaptığı açıklamalarda, İsrail'in Gazze'ye saldırılarının ülkelerindeki ramazan alışverişini etkilediğini ifade etti.
Tatlı ve meyve suyu dükkanı sahibi Ürdünlü Muhammed Ebu Harab (52), önceki yıllarda ramazan ayı öncesi uğrak yerlerden biri olan dükkanının kapısında bu yıl müşteri beklediğini aktardı.
Müşterilerin az olduğuna işaret eden Ebu Harab, "Genel olarak alışveriş hareketi durgun, nedeni de Gazze'de yaşananlardan vatandaşların etkilenmesi." dedi.
Ebu Harab, meselenin ramazan ayı hazırlıklarından daha başka bir şey olduğuna işaret ederek, şunları söyledi:
"Gazze'de bir insanın aç olduğunu, insanın öldürüldüğünü gördüğünüzde, alışılagelmiş hazırlıkların tadı da kaçıyor. Ramazan hazırlıklarına yönelik talepteki ciddi düşüşün ekonomiyle ilgisi yok. Ekonomide yeni bir gelişme yok ancak Gazze'de yaşananlar genel durumu etkisi altına alıyor."
Ürdünlü tacir Raid Haddad (48), herkesin bu durumun bölgenin geleceğe yansımasından endişe ettiğini belirtti.
Son 10 yılın en zor senesi
Haddad, 1960'lardan beri bu bölgede esnaflık yaptığını; en eski mağazalardan birinin sahibi olduğunu ifade ederek, alışverişe talebin her geçen yıl azaldığını ancak son on yılın en zorunun bu sene olduğunu kaydetti.
Muhammed Luey (24), alışverişin durgun olmasını ekonominin gerilemesine ve vatandaşların öncelik sıralamasını yeniden düzenlemesiyle de ilgilisi olduğunu aktardı.
Ancak Luey, bu seneki gerilemede Gazze'de yaşananların etkisinin de yadsınamayacağını, Filistinlilerin yiyecek bir şey bulamadığı dönemde kıyafet konuşulmasından kaçınıldığını aktardı.
Dükkan önünde müşteri beklediklerini aktaran Mecdi el-Azzam (47) da "Piyasalarda bu yıl düşüş çok fazla, maliyetleri karşılayamıyoruz. Gazze'de yaşananlar herkesi çok etkilediği için pazarda böyle bir durumla karşı karşıyayız." diye konuştu.
Azzam, Gazzeli bir tacirin önceki zamanlarda kendilerinden mal aldığını ancak şu anda kendisi ve çocukları için barınacak yer bulamadığını, Gazze'de yaşananların çok acı olduğunu ifade etti.
Alışveriş için çarşıya gelen Ürdünlü Ali Bani Hani (33) ise "Gazze'deki yaşananların Ürdün vatandaşının içinde bulunduğu zor ekonomik durumu daha da kötüleştirdiğini" vurguladı.
"Halkın Gazze'yle duygusal dayanışması"
Ürdünlü akademisyen ve sosyolog Hüseyin Hızai, Gazze'de yaşananların Ürdün piyasasına etkisini şöyle değerlendirdi:
"Alışverişte yaşanan durgunluk, Ürdünlülerin Gazze'nin bir parçası olduğuna ve Gazzelilerin maruz kaldığı şartların yaşamlarını etkisi altına aldığına ilişkin duygusal bir dayanışma mesajı."
Ürdünlülerin özellikle yiyecek, su ve ilacı olmayan Gazze halkının zor koşullarını gördükçe ramazan hazırlıklarına ilgisiz kaldığını kaydeden Hızai, Gazze'de yaşananların bilinmezliği karşısında kaygı, gerginlik ve hayal kırıklığı hissedildiğini, herkesin bu durumun ne zaman sona ereceğini sorguladığını dile getirdi.
Hızai, "Ürdün toplumu, Gazze'deki kardeşlerine yönelik saldırıları engelleme konusunda kendini aciz hissediyor. Bu dayanışma ruhundan kaynaklanarak 'yiyeceğimiz olsa bile sizinle birlikte aç kalıyoruz' mesajını vermekten başka bir şey yapamıyor." dedi.
Filistin ve Birleşmiş Milletler'in verilerine göre İsrail ordusu, geçtiğimiz 7 Ekim'den bu yana Gazze Şeridi'nde zorla aç ve susuz bırakma ve yerlerinden etmenin yanı sıra on binlerce kişinin ölümüne, benzeri görülmemiş bir insani felakete ve yıkıma yol açan saldırılar gerçekleştiriyor.
Ürdün'ün farklı illerinde ise halk, gün aşırı düzenlenen eylemlerle Gazze Şeridi'ndeki Filistinlilere desteğini ifade ediyor.
