Uzmanlar, boykotun İsrail destekçisi şirketlere büyük zarar verdiğini ve bu nedenle boykota yeni katılım olmasa bile bu tutuma sahip kişilerin boykotu sürdürmesinin bu şirketleri tutum değiştirmeye zorlayabileceğini belirtiyor.
Uzmanlara göre boykotun hedefi olan bazı şirketlerin borsa hisseleri yüzde 15'e varan kayıplar yaşıyor ve bu durumun kalıcı olmasından endişe duyuyor.
Boykota uğrayan şirketler ise bu duruma karşı reklam ve kampanyalar yürüterek, boykotu unutturmaya ya da pasif hale getirmeye çalışıyor.
İLKE Vakfı'na bağlı İslam İktisadı Araştırma Merkezi (İKAM) tarafından hazırlanan "Finansal, Toplumsal ve Fıkhi Boyutlarıyla Boykot" başlıklı raporun yazarlarından, Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Ekonomi Bölümü Öğr. Üyesi Dr. Burak Doğan AA muhabirine, boykotun borsa ve finans boyutunu ve şirketlere uzun vadedeki olası etkilerini değerlendirdi.
Boykot edilen şirketlerin bazılarının borsadaki kayıpları yüzde 15'i buluyor
Doğan, İsrail'in Gazze'ye 7 ekim 2023'te başlayan saldırılarının ardından 15 gün ve 1 aylık periyotlarda sivil ve halk tabanlı boykot hareketlerinin başladığını kaydederek, "Biz boykot hareketlerinin bu tarihlerden aynı yılın kasım ayına kadar olan etkinliklerini inceledik. Kısa süreli etkilerini hisse senedi piyasaları üzerinde inceledik. Gözlemimiz, boykot edilen şirketlerin hisse senedi fiyatlarının yüzde 10-15 bandında düştüğüydü." dedi.
Boykotun uzun vadeli etkilerini ele almak için 2024 yılına ait finansal tabloları incelediklerini belirten Doğan, önceki yıllara kıyasla Türkiye'de boykot edilen şirketlerin satışlarının düştüğünü, öncesinde yaşadıkları bu yükselen satış trendlerinin sona erdiğini ve düşüşün mali çeyrekler boyunca kalıcılaştığını gözlemlediklerini belirtti.
Doğan, İsrail'le ilişkilendirilen ürünlerin 2005'te 170'den fazla Filistin menşeili sivil toplum kuruluşunun bir araya gelerek deklarasyon yayınlamasıyla yaygın şekilde başladığını anlatarak şunları söyledi.
"Tecrit ve Yaptırımlar Hareketi (BDS) adıyla anılan bu birliktelik sonucunda birçok ürün ve birçok şirketin İsrail işgalini destekler nitelikte olduğu tespit edilip boykot edilmeye başlandı. Bunun bizdeki tezahürü Ekim 2023'te başlayan İsrail işgalleri sonrasında çok daha derin bir şekilde hissedilir oldu. Boykot edilen şirketler sadece bu BDS hareketinin gösterdiği şirketlerle sınırlı kalmadı. Çünkü BDS hareketi çok daha konsantre, çok daha odaklı bir boykotu tavsiye ediyordu. Onlar, Microsoft, Reebok, Intel, Cisco, HP, Chevron, Axa ve Carrefour'un boykot edilmesini savunuyor."
İsrail destekçisi şirketler boykottan büyük zarar görüyor
Bir şirketin hisse senetlerinin halka açık olması halinde bu verilerden hareketle boykotun şirket üzerindeki etkilerini saptayabildiklerini ifade eden Doğan, hisse senetleri halka açık olmayan şirketlerin boykottan nasıl etkilendiğini tespit etmenin mümkün olmadığını söyledi.
Doğan, Borsa İstanbul'da hisse senedi alınıp satılan 600'e yakın şirket arasında kendi yaptığı analize göre boykot edilen 22 şirketin yer aldığını anlatarak, şu şekilde konuştu:
"Kabaca Türkiye'deki halka açık şirketlerin yüzde 4'ü 5'i boykot ediliyor. Bu şirketlerin boykottan nasıl etkilendiğini incelediğimizde boykotun hali hazırda çok başarılı olduğunu görüyoruz. Bu artık şirketlerin yatırımcılarıyla paylaştıkları dokümanlarda da mevcut. Yani daha önce hiç anılmayan boykot kelimesi artık şirketlerin yıllık raporları içerisine girmiş vaziyette. Coca Cola Company'nin yıllık raporuna bakarsanız 1 defa Starbucks'ın yıllık raporuna bakarsanız 6 defa boykot kelimesinin geçtiğini görüyoruz."
Şirketlerin boykotlar üzerinde ciddi bir farkındalığı olduğu ve boykota karşı reklam ve kampanyalar yürüttüğünü anlatan Doğan, şirketlerin boykot edenlere karşı reklam çalışmalarını devam ettireceğini ve boykotu pasif hale getirmeye çalışacakları tahmininde bulundu.
Doğan, İsrail destekçisi şirketlerin boykottan ciddi şekilde zarar gördüğünü ve bu nedenle şirketleri boykot eden tüketicilerin bu tutumlarını sürdürmesinin önemli olduğunu vurgulayarak sözlerini şu şekilde tamamladı:
"Boykot etmeye yeni başlayacak olan tüketicilerden ziyade halihazırda boykot eden tüketicilerin bu davranışlarına devam etmeleri aslında daha çok önem arz ediyor. Boykot ediyorsanız etmeye devam edin. Çünkü zaten şirketler bundan çok ciddi seviyede zarar görüyor. Biz umuyoruz ki bir yerde Filistin işgaline karşılık Filistin'in İsrail tarafından ilhakına karşılık bir farkındalık gelecek. Şirketlere gelecek bu farkındalık bir şekilde yani İsrail'in işgal ettiği yerlerden çekilme şekline dönüşecektir."
