Fransa, İtalya ve Yunanistan, 7 Temmuz'da İsrail Başbakanı Netanyahu'nun ABD'ye giden uçağının hava sahalarından geçişine izin vererek, uluslararası hukuk açısından sorumluluklarını sorgulayan tartışmalara yol açtı. Netanyahu, Ekim 2023'te Gazze'de işlediği iddia edilen savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar nedeniyle Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) tarafından verilen tutuklama emriyle karşı karşıya.
Bu üç ülke, 2002 yılında kurulan Lahey merkezli UCM'nin kurucu belgelerinden biri olan Roma Statüsü'nün taraflarıdır ve bu nedenle UCM tarafından aranan kişileri tutuklama yükümlülüğüne sahiptirler. Ancak, Fransa ve İtalya, Netanyahu'nun uluslararası hukuk kapsamında devlet başkanlarına tanınan dokunulmazlık hakkından yararlanabileceğini öne sürerek, bu durumu reddetmişti.
Uluslararası hukuk uzmanı Sergey Vasiliev, bu ülkelerin Netanyahu'nun uçağına hava sahalarını sürekli olarak açmasının, sadece onun için bir istisna oluşturmakla kalmayıp, aynı zamanda UCM'den kaçan bir kişinin hava koridorunu aktif bir şekilde sürdürdüğünü belirtti. Vasiliev, "Bu durum, UCM üyesi devletler arasında bu tür sapkın davranışların normalleşmesine yol açıyor." dedi.
Hava sahası üzerindeki egemenlik, genel uluslararası hukuk tarafından düzenlenmektedir. Avustralya'daki Sydney Üniversitesi'nde uluslararası hukuk profesörü Ben Saul, Roma Statüsü'nün, bir devletin topraklarında bulunan veya hava sahasında bulunan bir kişinin tutuklanması taleplerine uyması gerektiğini belirtti. Ancak, bu durumun hava sahası kullanımı ile ilgili özel bir yükümlülük getirmediğini vurguladı.
Fransa'nın Dışişleri Bakanlığı, Netanyahu'nun 2 Şubat'taki uçuştan önce hava sahasını kullanmasına izin verildiğini ve bunun uluslararası hukukla tam uyumlu olduğunu savundu. Ancak, bazı uzmanlar, bu tür izinlerin, UCM ile işbirliği yükümlülüklerini zayıflattığını ve uluslararası suç işleyenlerin yargılanmasını engellediğini belirtiyor.
Netanyahu'nun uçuşları, potansiyel tutuklama riski nedeniyle bazı Avrupa ülkeleri üzerinden geçmekten kaçınarak, hava sahalarını daha uzun bir rota ile kullanmasına neden oldu. Bu durum, uluslararası hukukun uygulanabilirliğini ve devletlerin yükümlülüklerini yeniden sorgulatıyor.
Fransa, İtalya, Yunanistan ve Hırvatistan Dışişleri Bakanlıkları, hava sahalarının kullanımı hakkında yorum talebine yanıt vermedi. Bu durum, uluslararası hukukta devletlerin yükümlülükleri ve uygulamaları arasındaki çatışmaları gündeme getiriyor.
