ABD Başkanı Donald Trump, Pazartesi günü yaptığı açıklamada, Suudi Arabistan'a F-35 savaş uçaklarının satışı konusunda planlı olduklarını doğruladı. Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın Washington ziyareti arifesinde gelen bu duyuru, krallıkla yapılan büyük bir silah anlaşmasının sinyalini verdi. Trump, konuyla ilgili sorulduğunda, "Bunu yapmayı planlıyorum. Satın almak istiyorlar. Onlar harika bir müttefik" ifadelerini kullandı ve "F-35'leri satacağız" dedi.
Bu satışın, Trump'ın Mayıs ayında krallığı ziyaretinde duyurulan 142 milyar dolarlık savunma anlaşmasının bir parçası olduğu ve 48 adede kadar beşinci nesil hayalet savaş uçağını kapsayabileceği bildiriliyor.
İsrail’in itirazı ve normalleşme kozu
Trump'ın bu kararı alırken iki ayrı grubun itirazlarını göz ardı etmesi dikkat çekiyor. Bunlardan ilki, bölgede "niteliksel askeri üstünlüğünü" korumak isteyen İsrail. İsrail, F-35 satışının Riyad'ın kendileriyle ilişkileri normalleştirmesi şartına bağlanmasını umuyordu. Ancak kaynaklar, Suudi Arabistan'ın Gazze'deki hassas ateşkes ortamı nedeniyle normalleşme tartışmalarına geri dönmekte isteksiz olduğunu belirtiyor.
Havacılık uzmanı Richard Aboulafia, daha önceki durumlarda olduğu gibi, bu endişelerin aşılabileceğini belirtti. 1990'larda Suudi Arabistan'a satılan F-15S uçaklarında, İsrail lobisini yatıştırmak amacıyla radar ve elektronik karşı tedbir sistemlerinde kısıtlamalara gidilmişti. Aboulafia, F-35'lerin de teknolojik olarak İsrail'in elde edeceği geliştirmelerden mahrum bırakılması ve ABD'nin uçağı uzaktan devre dışı bırakabilen "öldürme anahtarı" (kill switch) gibi özelliklerle donatılması yoluyla İsrail'in endişelerinin giderilebileceğini ifade etti.
Çin kaygısı ve hassas teknoloji riski
Trump'ın göz ardı ettiği ikinci grup ise, ABD savunma ve istihbarat camiasındaki bazı yetkililer. Bu yetkililer, Suudi Arabistan'ın Çin ile yakın bağları nedeniyle F-35'lerin hassas teknolojisinin Pekin'in eline geçebileceğinden endişe duyuyor. Suudi Arabistan, Çin'den petrol alan en büyük ülke olmasının yanı sıra, 2021'de Çin askeri teknolojisiyle balistik füze üretimine hız verdiği ve Huawei'nin Suudi Arabistan'ın 5G altyapısı ve telekomünikasyon yatırımlarında büyük rol oynadığı biliniyor.
Uzmanlar, ABD'nin satışa dahil edilen ileri teknoloji miktarını sınırlayabileceğini, ancak nakit zengini Suudi Arabistan'ın parasının karşılığında en iyisini almak için sıkı pazarlık yapmasının beklendiğini belirtiyor. Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın ülkesinin ekonomik dönüşüm hedefleri doğrultusunda artık daha seçici bir müşteri haline geldiği vurgulanıyor.