ABD Başkanı Donald Trump, Orta. Doğu'nun en köklü İslami hareketlerinden biri olan Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın (İhvan) bazı kollarını Yabancı Terör Örgütü listesine almayı hedefleyen süreci resmen başlattı. Pazartesi günü imzalanan başkanlık kararnamesi, özellikle Lübnan, Mısır ve Ürdün'deki İhvan şubelerini hedef alıyor. Kararnamede, bu kolların "kendi bölgelerine, ABD vatandaşlarına ve ABD çıkarlarına zarar veren şiddet ve istikrarsızlaştırma kampanyalarına katıldığı veya bunları kolaylaştırdığı ve desteklediği" belirtildi.
Başkan Trump, hafta sonu yaptığı açıklamalarda bu kararın "en güçlü ve en etkili şekilde yapılacağını" duyurmuştu.
Hukuki süreç ve kongre desteği
Başkanın bu adımı, mevcut Göçmenlik ve Vatandaşlık Yasası uyarınca Dışişleri Bakanı'na zaten verilmiş olan yetkiye dayanıyor. Bu yasaya göre, bir grubun yabancı olması ve terör faaliyetlerine girişerek ABD'yi tehdit etmesi durumunda terör örgütü olarak ilan edilmesi süreci başlatılabiliyor. Ancak kararname, süreci daha da hızlandırıyor.
ABD Kongresi'nde de İhvan'ın Yabancı Terör Örgütü olarak ilan edilmesi yönünde çift partili bir destek bulunuyor. Cumhuriyetçi Senatörler Ted Cruz ve Tom Cotton ile Demokrat Senatör John Fetterman'ın da desteklediği bir yasa tasarısı Senato'da; benzer bir tasarı ise dört Demokrat temsilci dahil olmak üzere Meclis'te ilerliyor.
Tartışmalı karar ve bölgesel dinamikler
Kararname, ABD ulusal güvenlik çevrelerinde ve akademik camiada tartışmalara neden oldu. George Washington Üniversitesi'nden Orta Doğu siyaseti uzmanı Nathan Brown, İhvan'ın ABD ulusal güvenliğine yönelik bir tehdit oluşturup oluşturmadığı sorusuna, "Kesinlikle hayır" yanıtını vermişti.
Trump yönetiminin bu adımı, özellikle İhvan'ı 2013'teki darbeyle deviren Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile 2019'daki görüşmenin ardından hız kazandı. Mısır, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Bahreyn gibi monarşiler, İhvan'ı siyasi İslamcı bir hareket olarak hanedan yönetimlerine tehdit olarak görüyor ve yasaklamış durumda. Karar, bu bölgesel müttefiklerle uyumlu bir politika olarak yorumlanıyor.
Öte yandan, İhvan'ın merkezi bir liderlikten yoksun olması ve coğrafi olarak farklı siyasi partiler ve grupların gevşek bir ideolojik bağlamda birleşmesinden oluşması, bu kararın uygulanabilirliği konusunda hukuki zorluklar yaratabilir. Örneğin; Hamas, İhvan ile bağlantılı olmasına rağmen, ABD tarafından 1987'de ayrı olarak terör örgütü ilan edilmişti. Karara itiraz yolu ise Washington DC'deki Temyiz Mahkemesi'nde açık bulunuyor.
Hareketin arka planı
1928 yılında Hasan el-Benna tarafından Mısır'da kurulan Müslüman Kardeşler, bölge genelinde İslam ilkelerine dayalı siyasi bir hareket olarak biliniyor. 2011 Arap Baharı sonrası, 2012 yılında Mısır'da serbest seçimlerle iktidara gelerek ülkenin ilk sivil cumhurbaşkanı Muhammed Mursi'yi çıkarmış, ancak Mursi 2013'te dönemin Savunma Bakanı Sisi'nin önderliğindeki askeri darbeyle devrilmişti. Hareket, bölgedeki birçok otoriter rejim tarafından yasaklanmış olmasına rağmen, bazı ülkelerde (örneğin Ürdün) yasal siyasi faaliyetlerini sürdürmekte veya (Yemen'deki Islah Partisi gibi) müttefik yönetimlerde yer almakta.