Dünyanın en büyük çip üreticisi Tayvan Yarı-iletken İmalat Şirketinin (TSMC) ABD'nin Arizona eyaletinde kurmakta olduğu fabrika, çip üretiminin Çin ile egemenlik ihtilafındaki Ada'nın dışına çıkarıldığı tartışmalarını tetikledi.Muhalefetteki Tayvan Halk Partisi milletvekili Chiu Chen-yuan, mecliste, şirketin Washington'ın baskısıyla üretimini ABD'ye kaydırdığı, bunun stratejik yarı-iletkenlerin üretiminin Tayvan dışına kaydırılmasına yönelik planın parçası olduğu iddialarını dile getirdi.Dışişleri Bakanı Joseph Wu, mecliste muhalefet milletvekiline verdiği yanıtta iddiaları reddederek "Sizi temin ederim ki ne ABD ile böyle bir anlaşma ne de çip üretiminin Tayvan dışına çıkarılmasına yönelik bir plan var." ifadelerini kullandı.Küresel çip üretimindeki yüzde 56 payıyla "dünyanın en büyük imalatçısı" konumundaki şirketin ABD ve Japonya'da büyük çaplı üretim tesisleri kurma planlarının, çip endüstrisinin, Çin ile egemenlik ihtilafından kaynaklanan jeopolitik riskler nedeniyle Ada'dan kaçışına yönelik bir adım olup olmadığı sorgulanıyor.İlk olarak 2020 Mayıs'ta açılacağı duyurulan fabrika, ABD'nin tedarik zincirlerinde yaşanan sıkıntılar ve jeopolitik riskler nedeniyle sınır aşırı çip üretimini ülke içine geri çekme politikasının en önemli örneklerinden biri olarak görülüyor.Arizona'da kuracağı fabrika için 12 milyar dolar yatırım yapan şirket, Washington yönetiminin Çip ve Bilim Yasası ile getirdiği teşvikler ve vergi indirimlerinden faydalanacak.2024 yılında faaliyete geçmesi planlanan fabrikada 4 nanometrelik ileri teknoloji mikro çiplerin üretilmesi planlanıyor.Yapımına geçen yıl başlanan fabrikanın tamamlandığında ayda 20 bin ünite çip üretecek kapasiteye ulaşması hedefleniyor.Küresel çip arzının merkezindeki Tayvan'ın, Çin ile olası cepheleşmenin yol açabileceği jeopolitik risklere açık olması nedeniyle Tayvanlı şirketin üretiminin bir bölümünü Ada dışına kaydırmaya yönelik çabalara hız verdiği gözleniyor.TSMC, Arizona'daki fabrikanın yanı sıra Japonya'nın Kyuşu Adası'nda 7 nanometre ve 28 nanometre çipler üretmek üzere kuracağı fabrikayı da 2024 yılında faaliyete geçirmeyi planlıyor.Biden fabrikayı ziyaret edecekArizona'da 400 hektar arazide inşa edilen fabrikada bugün, ilk döküm makinesinin montajı vesilesiyle "makine kurma" töreni yapılacak.Beyaz Saray'dan yapılan açıklamaya göre, ABD Başkanı Joe Biden'ın törene katılmak için fabrikayı ziyaret edeceği, "ülke sınırlarında çip üretimini artırma çabalarına desteğini göstereceği" belirtildi.ABD yönetimi, son dönemde küresel çip sektöründe üretim alanındaki payını artırmayı, böylece tedarik zincirlerindeki kesintilere karşı küresel pazarın kontrolünü sürdürmeyi stratejik çıkarları açısından hayati görüyor.Bu yaz yürürlüğe giren Çip ve Bilim Yasası, ülkede yarı iletkenlerin üretimini geliştirmek için yaklaşık 52 milyar dolarlık desteğin yanı sıra çip fabrikalarının kurulmasını teşvik amacıyla dört yıllığına yüzde 25'lik vergi indirimi getirmişti.Yasanın, teşviklerden yararlanmak isteyen şirketlere, Çin'deki üretim tesislerinin teknolojik kapasitesini geliştirmeme şartı getirmesinin, Pekin'in bu alandaki etkisini sınırlama hedefine işaret ettiği yorumları yapılmıştı.Öte yandan, ABD Ticaret Bakanlığı ekim başında Çinli çip üreticilerinin ihracat kontrol listesine alınmasını, Amerikan şirketlerine Çin'e çip üretimi için gereken malzeme, makine ve donanımın ihracatı için lisans şartı getirilmesini öngören kısıtlamaları duyurmuştu.