Bangladeş'te siyasi gerginliklerin tırmandığı bir dönemde, ülkenin eski Başbakanı Şeyh Hasina, gıyabında yargılandığı davada "insanlığa karşı suçlardan" ölüm cezasına çarptırıldı. Üç yargıçtan oluşan Uluslararası Suçlar Mahkemesi, Hasina'yı geçen yıl (2024) Temmuz ve Ağustos aylarında hükümetini deviren öğrenci liderliğindeki gösterilere yönelik kanlı baskı emrini vermekten suçlu buldu.
Mahkeme, Hasina'nın teşvik, öldürme emri ve vahşeti önlemede eylemsizlik gibi bir dizi suç işlediği hükmüne vardı. Yargıç Golam Mortuza Mozumder, "Sanık başbakan, insansız hava araçları, helikopterler ve ölümcül silah kullanma emriyle insanlığa karşı suçlar işlemiştir" dedi.
Sürgün ve iade reddi
Ağustos 2024'te iktidardan düşüşünün ardından Hindistan'a kaçan Hasina, o tarihten bu yana sürgünde yaşamaktadır. Bangladeş'in, Hasina'nın yargılanmak üzere iadesine yönelik talepleri Hindistan hükümeti tarafından defalarca görmezden gelindi.
Birleşmiş Milletler'e göre, 15 Temmuz ile 5 Ağustos 2024 tarihleri arasındaki hükümet karşıtı gösterilerde çoğu güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu olmak üzere 1.400'e yakın kişi hayatını kaybetmiş ve binlerce kişi yaralanmıştı. Savcılar, mahkemeye sundukları delillerle Hasina'nın ayaklanmayı bastırmak için ölümcül güç kullanımını doğrudan komuta ettiğini öne sürdü.
Hasina'dan suçlama: "Siyasi güdümlü"
Verilen karara e-posta yoluyla tepki gösteren Hasina, mahkemenin "önyargılı ve siyasi güdümlü" olduğunu savundu. Hasina, "Ölüm cezasına yönelik bu tatsız çağrı, geçici hükümet içindeki aşırılıkçı figürlerin Bangladeş'in son seçilmiş başbakanını saf dışı bırakma ve Awami Birliği'ni siyasi bir güç olarak yok etme amaçlarını ortaya koyuyor" ifadelerini kullandı. Hasina'nın Awami Birliği partisinin, yaklaşan Şubat ayındaki seçimlere katılması yasaklanmış durumda.
Temyiz ve geçici yönetim
Karara karşı Bangladeş Yüksek Mahkemesi'ne temyiz yolu açık olsa da, Hasina'nın oğlu ve danışmanı Sajeeb Wazed, partileri olan Awami Birliği'nin katılımıyla demokratik olarak seçilmiş bir hükümet işbaşına gelmedikçe temyize gidilmeyeceğini belirtti.
Ağustos 2024'ten bu yana Nobel Barış Ödülü sahibi Muhammed Yunus liderliğindeki bir geçici yönetim tarafından yönetilen ülke, Hasina'nın yargılanmasını temel bir öncelik haline getirmişti. Geçici yönetim, siyasi önyargı suçlamalarını reddederek sürecin şeffaf olduğunu ve uluslararası insan hakları kuruluşlarının süreci siyasi güdümlü olarak nitelendirmediğini belirtti.
Kararın açıklanması öncesinde son günlerde ülkenin çeşitli yerlerinde 26 aracın kundaklanması ve en az 30 ilkel bombanın patlamasıyla gerginlik artmıştı. Başkent Dakka dahil büyük şehirlerde güvenlik önlemleri en üst seviyeye çıkarıldı. Hasina, ülkeyi 1996-2001 ve 2009-2024 yılları arasında iki dönem yönetmişti; bu dönem kitlesel tutuklamalar ve insan hakları ihlali iddialarıyla gölgelenmişti.