ABD Başkanı Donald Trump, Perşembe günü kabine toplantısında, arabuluculuğunu yaptığı potansiyel Gazze barış anlaşmasını kutlayarak, "Gazze'deki savaşı bitirdik ve çok daha büyük bir temel üzerine, Orta Doğu'da sonsuz bir barış yarattık" ifadelerini kullandı. Bu açıklama, 29 Eylül'de İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu ile yaptığı basın toplantısında İsrail'in ateşkes anlaşmasını kabul ettiğini duyurmasından bu yana sıkça kullandığı bir ifadeydi.
Ancak Trump'ın bu iyimser açıklamalarına rağmen, Perşembe günü İsrail'in Gazze'yi bombalamayı sürdürmesi dikkat çekti.
Anlaşmanın detayları ve esir takası
Bu hafta Mısır'da yapılan yoğun müzakerelerin ardından Hamas ve İsrail, Perşembe günü bir ateşkes anlaşması imzaladı. Anlaşmanın ilk aşaması, 20 hayatta olan İsrailli esirin, 28 hayatını kaybeden İsrailli esirin iadesi karşılığında ömür boyu hapse mahkum 250 Filistinlinin ve 7 Ekim 2023 sonrası tutuklanan 1.700 Filistinlinin serbest bırakılmasını öngörüyor. Trump, Hamas'ın elindeki tüm hayatta olan esirlerin "Pazartesi veya Salı" günü serbest bırakılacağını ve buna tanıklık etmek üzere İsrail'e, ardından da imza töreni için Mısır'a gideceğini belirtti.
Trump’ın bakış açısı ve Gazze’nin geleceği
Trump, İsrailli esirlere birkaç dakika ayırırken, Birleşmiş Milletler tarafından soykırım olarak kabul edilen Gazze savaşında hayatını kaybeden 67.000'den fazla Filistinliyi sadece kısa bir değiniyle geçti. Hamas'ın yaklaşık 70.000 kayıp verdiğini iddia eden Trump, bu konuda herhangi bir kanıt sunmadı. Trump, "Gazze yeniden inşa edilecek" diyerek, bölgedeki zengin ülkelerin yardımıyla Gazze'nin yeniden ayağa kaldırılacağını öngördü. İsrail, Gazze'deki evler, hastaneler, okullar, üniversiteler ve ibadethaneler de dahil olmak üzere altyapının tamamını yok etmişti.
Hala çözülmesi gereken karmaşık konular
Barış anlaşmasının ilk aşaması üzerinde çalışılırken, Hamas'ın silahsızlanıp silahsızlanmayacağı, Gazze'nin gelecekteki yönetim şekli ve soykırımcı İsrail askeri birliklerinin geri çekilmesinin tüm detayları gibi karmaşık müzakereler hala devam ediyor. Trump, "silahsızlanma, geri çekilmeler ve birçok şeyin olacağını" söyledi ancak iki devletli çözüme destek vermekten kaçındı.
Hamas’tan kalıcı ateşkes garantisi talebi
Hamas, İsrail'in kalıcı bir ateşkese uyacağına dair "gerçek garantiler" talep etmişti. Perşembe günü Hamas'ın baş müzakerecisi Halil el-Hayye, ABD ve uluslararası arabuluculardan savaşın "kalıcı olarak sona erdiğini" teyit eden garantiler aldıklarını açıkladı. El-Hayye, televizyonda yaptığı konuşmada, "Bugün savaş ve halkımıza yönelik saldırının sona erdiğini, kalıcı bir ateşkesin ve işgal güçlerinin geri çekilmesinin uygulanmaya başlandığını duyuruyoruz" dedi.
Bölgesel aktörlerin rolü
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da Perşembe günü yaptığı açıklamada, Türkiye'nin Gazze ateşkesinin uygulanmasını izleyecek görev gücüne katılacağını duyurdu. İsrail'de ise hükümet kabinesi, Gazze ateşkesinin ilk aşamasını oylamak üzere Perşembe günü toplandı. Aşırı sağcı Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben-Gvir, Hamas dağıtılmazsa Netanyahu hükümetini düşüreceğini belirtirken, Maliye Bakanı Bezalel Smotrich de anlaşmaya karşı oy kullanacağını açıkladı.
Yemen'deki Husiler lideri Abdül Malik el-Husi ise, grubun İsrail'in Gazze ateşkes anlaşmasına uyup uymadığını "yakından izleyeceğini" ve uyulmaması halinde İsrail'e yönelik saldırılara devam edeceğini taahhüt etti. Husiler, Gazze halkıyla dayanışma amacıyla Ekim 2023'ten bu yana Kızıldeniz ve Aden Körfezi'nde İsrail'i ve İsrail bağlantılı gemileri hedef alıyor.