Türkiye'nin Afrika kıtasındaki yatırımlarının kapsamı giderek genişliyor. Geliştirilen ikili ilişkiler kapsamında 2021 sonunda 30 milyar dolarlık ticaret hacmine ulaşıldı.

Türkiye ile Afrika ülkeleri arasındaki savunma sanayisi alanındaki iş birliklerini değerlendiren Doç. Dr. Mürsel Bayram, Türk firmalarının bölgede artan etkisine dikkat çekti.

Afrika ülkelerinin ana kalkınma ortakları arasında yer almayı başaran Türkiye, savunma sanayii alanında gerçekleştirdiği atılımla Afrika devletlerinin güvenlik ortağı olarak da sivrilmeye başladı.

2020'de Türkiye’den Afrika'ya yaklaşık 83 milyon dolarlık savunma sanayii ürünü ihraç edilirken, bu rakam, bir yıl gibi kısa bir süre zarfında 288 milyon doların üzerine çıktı.

AFRİKA’NIN YARISI İLE SAVUNMA İŞ BİRLİĞİ

Afrika devletlerinin neredeyse yarısı Türkiye ile savunma sanayii iş birliği anlaşması imzalarken, şu ana kadar 14 devlet (Burkina Faso, Cezayir, Çad, Fas, Gana, Kenya, Mali, Moritanya, Nijer, Nijerya, Senegal, Somali, Ruanda ve Uganda) Türkiye'den muhtelif silah ve askeri araç ithal etti.

2021'de İstanbul’da düzenlenen 15. Uluslararası Savunma Sanayii Fuarı'na Afrika'dan çok sayıda bakanın iştirak etmesi, Afrika devletlerinin Türk savunma sanayii ürünlerine her geçen gün daha fazla rağbet ettiğini gösteriyor.

Söz konusu fuarda Güney Afrika Cumhuriyeti'nden Africa Defence Group ile Atlantis Group yer alırken, Türk firmaları da Afrika'daki savunma sanayii fuarlarına katılarak kendilerini tanıtma çabalarını sürdürüyor.

TEHDİTLER BÖLGEDEN BÖLGEYE DEĞİŞİYOR

Türkiye-Afrika savunma ilişkilerindeki canlanma, Afrika devletlerinin egemenliğini ve güvenliğini tehdit eden çatışmaların son 20 yıl zarfında yoğunluk kazanmasıyla bağlantılı.

Cezayir ile Fas arasında Batı Sahra meselesi üzerinden yürütülen bölgesel jeopolitik rekabet, Etiyopya'da Tigray meselesi nedeniyle yaşanan iç çatışma ve Nil Nehri üzerindeki baraj inşasından ötürü Mısır ile gerilen ilişkiler, Kenya ve Somali'de devam eden El-Şebab tehdidi, başta Mali olmak üzere Sahel bölgesinin genelinde El-Kaide bağlantılı grupların artan saldırıları, Orta Afrika Cumhuriyeti'nde iç savaşın devam eden etkileri, Kamerun'da şiddetle bastırılmaya çalışılan Ambazonya ayrılıkçılığı, Nijerya'da kanlı eylemlerini sürdüren Boko Haram örgütü, Uganda'da son aylarda yaşanan bombalı saldırılar ve Mozambik'e kadar ulaşan DEAŞ tehdidi, son dönemde Afrika'da güvenliği tehdit eden çatışmalardan bazıları.

Artan çatışma yoğunluğu, hem Sudan, Mali, Gine ve son olarak Burkina Faso’daki darbeler silsilesi ile tescillenen militarizasyon eğilimini beslemekte hem de kıta devletlerinin savunma harcamalarına daha fazla bütçe ayırmalarını beraberinde getirmektedir.

BAYRAKTAR TB2’LER LİBYA VE ETİYOPYA’DA

Bayraktar TB2 silahlı insansız hava aracı gibi maliyet-etkinlik ve fiyat-performans oranı açısından cazip silahlar üretebilen Türkiye de Afrika devletleri için alternatif bir tedarikçiye dönüşmektedir.

Afrika devletlerinin egemenlik ve toprak bütünlüğü ile ilgili hassasiyetlerini önemseyen Türkiye, kapsamlı askeri eğitim desteği ve yüksek teknoloji savunma sanayii ürünleriyle çatışma sahalarında güç dengesini meşru hükümetler lehine değiştirebilmektedir.

En son Libya ve Etiyopya’da tecrübe edilen bu başarı, Afrika devletleri açısından Türkiye ile savunma iş birliğini cazip kılmaktadır.

EN BÜYÜK SİLAH SATIŞI BMGK ÜYELERİNDEN

Afrika devletlerinin ana silah tedarikçileri Rusya, Çin, Fransa ve ABD'dir. Kıta genelinde bilhassa Rusya'nın askeri etkisi giderek artıyor.

2021'de Afrika devletlerinin toplam savunma harcamaları 60 milyar doları bulurken Afrika'ya yönelik Türk savunma sanayisi ihracatının 288 milyon dolar olduğu düşünülürse Türkiye'nin bu pazardaki payının henüz yüzde 0,5 seviyesinde olduğu görülür.

Bununla beraber, birçok Afrika devletinin güvenlik ortaklarını ve silah tedarikçilerini çeşitlendirme yönünde bir irade ortaya koyduğu bilinmektedir.

Bu nedenle Afrika silah pazarında yukarıda sıralanan ana tedarikçilerin dışında Almanya, İngiltere, İtalya, İsrail, Ukrayna, Sırbistan, Litvanya, İran, Kuzey Kore vb. geniş bir tedarikçi yelpazesi göze çarpmaktadır.