Afganistan hükümetinin düşmesinin ardından, bankaların yaklaşık iki hafta kapalı kalması ve nakit ihtiyacına yetişememesi, artan işsizlik ve yoksulluk ile karşı karşıya kalan Afgan halkı, yıllardır emek vererek kurdukları evlerindeki eşyaları, ikinci el pazarında satıyor.
Başkent Kabil’in Proje-i Teymeni bölgesinde bulunan ikinci el pazarında açıklama yapan esnaf, ülkede işsizlik ve fakirliğin arttığını vurgulayarak ekonomik kriz yaşandığını söyledi.
İkinci el pazarında, ağırlıklı olarak koltuk takımları, halı ve mutfak eşyalarının yanı sıra 1990'lardan kalma eski televizyonlar, dikiş makineleri, kullanılmış kilimler ve yataklar satılıyor.
Dükkan sahipleri, dar gelirli Afganların Taliban’ın başkent Kabil’i kontrol etmesinden bu yana pazara sık sık gelerek ev eşyalarını sattığını belirtiyor.
Öte yandan, bankaların hala nakit ihtiyacını karşılayamaması, eski hükümet çalışanlarının işsiz kalması ve uluslararası yardımların azalması ekonomik krizi artıran etkenler olarak sıralandı.
Dükkan sahibi Siraceddin Ahmedi, her gün 10’a yakın ailenin dükkanına gelerek eşyalarını satmak istediğini söyledi.
Yağ, un, bakliyat gibi temel gıda kalemlerinin hepsinde pahalılaşma görüldüğünü aktaran Ahmedi, “Eşyalarını satıyorlar. Dertleri ülkeden kaçmak değil, bir lokma ekmek için satıyorlar. Parasızlık nedeniyle bunu yapıyorlar.” ifadelerini kullandı.
Ahmedi, ülkedeki ekonomik krizin özellikle son dönemde derinleştiğine işaret ederek “Fakirlik önceden de vardı ama son dönemde daha çok arttı. Önce yüzde 50 ise şimdi yüzde 100’e yükseldi.” dedi.
Esnaf Mustafa Heyderi de eski hükümet çalışanlarının işsiz kaldığını ve ülke dışına çıkmak istediklerini aktararak alım gücünün azaldığını söyledi.
Heyderi, BM ve uluslararası kurumların Afganistan’a yönelik vaatlerinde durmadığını belirtti.
Makbul Abdurrahman, günde 30 ila 50 kişinin ev eşyalarını satmak için dükkanına geldiğini ifade etti.
Abdurrahman, ülkedeki ekonomik krizi, “İş olmadığından dolayı insanlar ev eşyalarını mecbur getirip satıyorlar. Parasızlık nedeniyle ailelerini geçindirmek için yapıyorlar bunu.” değerlendirmesinde bulundu.
Maddi imkanı olan Afganların ülkeden kaçtığını aktaran Mensur Ganizade de “Hükümet sıfırdan başlıyor. Çarşı pazarda işler bozuk. İnsanlar çaresiz, fakirlik sınırının altında yaşıyorlar. İnsanların durumunun günbegün iyiye gitmesi beklenirken burada kötüye gidiyor.” dedi.
Ganizade, “Başka ülkelere baktığımızda huzur içerisindeler ve gelişiyorlar. Bizim ise çaresizlik ve fakirlik nedeniyle geleceğimiz belirsiz. Tüm insanlar çaresizlik ve emniyet sorunları nedeniyle yabancı ülkelere gidiyorlar.” diye konuştu.
Bir başka dükkan sahibi Fazıl Cuya, 4 gün önce 12 bin afgani değerinde aldığı koltuk takımını 14 bin afganiden satışa çıkardığını belirtti.
Cuya, aynı şekilde 8 gün önce 4 bin afgani değerinde aldığı bir gardrobu 1000 lira karla satacağını söyledi.
İkinci el pazarında nakliye işi yapan Beryale Safizade de eski Cumhurbaşkanı Eşref Gani döneminde, yaklaşık 1 ay öncesine kadar günde 700-800 afgani kazandığını kaydetti. Bugünlerde ise en fazla 300 afgani kazandığını belirten Safizade, ülkenin geleceğinden umutsuz olduğunu dile getirdi.
Taliban’ın yönetime gelmesinin ardından ekonominin büyük zarar gördüğünü kaydeden 5 çocuk babası Safizade, ayda 5 bin afgani ev kirası ödediğini söyledi.
Safizade, “Biz sakinlik istiyoruz. Savaş artık bitsin. Tüm yabancı devletlerden iş imkanlarının artırılması için Afganistan’a yardım etmesini istiyoruz.” ifadelerini kullandı.
- Ülkedeki ekonomik kriz derinleşiyor
Dünya Bankası, Uluslararası Para Fonu (IMF) ve ABD Merkez Bankası, son haftalarda Afganistan'ın uluslararası fonlara erişimini kesti. Afganistan ekonomisi, halihazırda yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınından ciddi oranda etkilenmişti.
Öte yandan Birleşmiş Milletler (BM) geçen hafta yayınladığı bir raporda, Afganistan nüfusunun yüzde 97'sinden fazlasının 2022 ortasına kadar yoksulluk sınırının altına düşebileceği konusunda uyarmıştı.
Afganistan'ın 20 yıldır GSYİH'nin yüzde 40'ı uluslararası yardımlardan geliyordu. Birçok ülke, Taliban hükümetini tanımayı reddediyor. Uzmanlar ülkenin ekonomik felakete doğru hızla ilerlediği uyarısı yaptı.
