İsrail ordusu, Hamas’ın Gazze'de tuttuğu hayatta kalan tüm rehineleri serbest bıraktığını ve bunun, ABD Başkanı Donald Trump'ın Gazze barış planının ilk aşamasının bir parçası olduğunu duyurdu. Anlaşma, cuma günü yerel saatle 12.00’de (09:00 GMT) ateşkesin yürürlüğe girmesini ve hafta sonu bölgeye artan miktarda yardımın girmesini sağladı. İlk aşama tamamlandıktan sonra, anlaşmanın sonraki aşamalarının detayları üzerine müzakerelerin başlaması bekleniyor.
Serbest bırakılan rehineler ve cenazeler krizi
Ateşkes anlaşması, iki yıllık savaşın ardından Hamas'ın elinde kalan 20’si hayatta olan toplam 48 İsrailli ve yabancı rehinenin serbest bırakılmasını içeriyordu. Serbest bırakılan 20 rehine, Pazartesi sabahı iki grup halinde Uluslararası Kızılhaç Komitesi’ne (ICRC) teslim edildi.
İsrail makamlarının açıkladığı hayatta olan rehineler şunlardır:
- Birinci Grup: Eitan Mor, Gali Berman, Ziv Berman, Omri Miran, Alon Ohel, Guy Gilboa-Dalal ve Matan Angrest.
- İkinci Grup: Bar Kupershtein, Evyatar David, Yosef-Chaim Ohana, Segev Kalfon, Avinatan Or, Elkana Bohbot, Maxim Herkin, Nimrod Cohen, Matan Zangauker, David Cunio, Eitan Horn, Rom Braslabski ve Ariel Cunio.
Ancak, anlaşmanın bir kriz noktası ortaya çıktı: Hayatını kaybeden rehinelerin cenazelerinin iadesi. Anlaşma metnine göre, tüm cenazelerin Pazartesi yerel saatle 12.00'ye kadar teslim edilmesi gerekiyordu. Hamas, sadece dördünün cesedini (Guy Illouz, Yossi Sharabi, Bipin Joshi ve Daniel Peretz) teslim ettiğini doğruladı. İsrail sözcüsü, Hamas'ın anlaşmaya uymasını talep ederek, ordunun "hepsi ailelerine dönene ve İsrail'de defnedilene kadar dinlenmeyeceğini" söyledi.
Serbest bırakılan Filistinli esirler
Rehineler karşılığında İsrail, 250 Filistinli müebbet hapis mahkûmunu ve Gazze'den alıkonulan 15'i reşit olmayan dahil 1718 tutukluyu serbest bırakmayı kabul etti. Hamas yönetimindeki Esirler Medya Ofisi, serbest bırakılanların güncel listelerini Pazartesi sabahı yayımladı. Listede, Hamas'ın serbest bırakılmasını talep ettiği Marwan Barghouti ve Ahmad Saadat gibi yüksek profilli isimler yer almadı.
İsrail medyasının önceki haftaki raporlarına göre, serbest bırakılacak 250 müebbet mahkûmun yaklaşık 100'ü Batı Şeria'ya, 15'i Doğu Kudüs'e ve 135'i Gazze Şeridi'ne veya başka bir ülkeye sınır dışı edilecek.
Sonraki aşamalar ve kilitlenme noktaları
Ateşkes öncesinde İsrail askerleri, Trump planının ilk geri çekilme aşaması uyarınca Gazze'nin %53'ünü kontrol eden bir hatta geri çekildi. ABD'li yetkililere göre, ateşkesi denetlemek üzere ABD askeri kontrolünde ve Mısır, Katar, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden birlikleri içeren çok uluslu bir güç konuşlandırılacak.
Trump'ın 20 maddelik planının sonraki aşamalarında çözülmesi gereken kilit sorunlar şunlardır:
-
Hamas'ın Silahsızlanması: Hamas, Filistin Devleti kurulana kadar silah bırakmayı reddediyor ve plana verdiği ilk yanıtta da silahsızlanmadan bahsetmemişti.
-
Gazze Yönetimi: Plan, Hamas'ın yönetimde doğrudan veya dolaylı bir rolünün olmayacağını, yönetimin eski Birleşik Krallık Başbakanı Tony Blair'in de yer alacağı bir "Barış Kurulu" gözetiminde teknokratlardan oluşan geçici bir komiteye devredilmesini öngörüyor. Hamas ise gelecekte "birleşik bir Filistin hareketi" içinde rol oynamayı beklediğini belirtiyor.
-
İsrail'in Çekilmesi: Plan, İsrail'in kademeli olarak %40'a ve son olarak %15'lik bir "güvenlik çevresi" kalana kadar çekilmesini içeriyor. Ancak nihai çekilme için net bir zaman çizelgesi olmaması, Hamas'ın netlik isteyeceği bir diğer kilit noktayı oluşturuyor.