Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, İspanya ve İrlanda’nın ardından Hollanda'nın da gündeme getirdiği, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırılarının AB ile imzalanan ticaret anlaşmalarını ihlal edip etmediğinin "acilen incelenmesi" talebinin, yarın düzenlenecek gayri resmi dışişleri bakanları toplantısında ele alınacağını açıkladı.
Kallas, dönem başkanı Polonya’nın başkenti Varşova'da bugün başlayan ve 2 gün sürecek AB ülkelerinin dışişleri bakanlarının "Gymnich" formatlı gayri resmi toplantısı öncesi basına açıklamalarda bulundu.
Hollanda Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp'ın Gazze'ye saldırılarını sürdüren İsrail'e AB pazarında birçok imtiyaz tanıyan ticari anlaşmanın, insan hakları ve demokratik ilkelere ilişkin yükümlülüklerin ihlal edilip edilmediğinin tespiti için "acilen inceleme yapılması" talebine ilişkin bir soruyu yanıtlayan Kallas, bu konunun yarın yapılacak toplantılarda gündeme geleceğini ifade etti.
Kallas, ilgili konunun daha önce de defalarca görüşüldüğünü ancak AB ülkelerinin ortak pozisyonunun mevcut koşulları şekillendirdiğini kaydederek, şunları söyledi:
"Asıl soru, diyalog kurmak ve ayrıca sahip olduğumuz tüm endişeleri iletmek için kanallarımızın açık olup olmadığı, İsrail'in eylemleri hakkında, dediğim gibi bu can kaybı savunulamaz, daha fazla ne yapabileceğimizdir. Hollandalı Bakan (Veldkamp) ile temas halindeyim ve yarın sadece Avrupalı bakanlar bir araya geldiğimizde bu konuyu gündeme getirecek ve kesinlikle tartışacağız. Herkes bunun çok zor bir durum olduğunu görüyor ve daha fazla ne yapabiliriz diye tartışabiliriz ve tartışmalıyız."
Veldkamp ise toplantı girişinde basına yaptığı açıklamada, Kallas'a hitaben gönderdiği mektuba ilişkin, "İnsani durum göz önüne alındığında, İsrail makamlarının uluslararası insani hukuka aykırı eylemleri dolayısıyla bu sinyalin verilmesi gerektiğine inanıyorum." diye konuştu.
İsrail güvenlik kabinesi tarafından onaylanan Gazze'ye saldırıların genişletilmesi kararına da değinen Veldkamp, "Ayrıca bazı İsrailli bakanların Gazze Şeridi'nin yeniden işgal edilmesi ve tamamen yok edilmesi çağrısında bulunduklarını görüyoruz. Bu kabul edebileceğimiz bir şey değil." ifadelerini kullandı.
Hollanda, "acil inceleme" istiyor
Ulusal ve uluslararası basında çıkan haberlere göre, Veldkamp, Tel Aviv'in AB-İsrail Ortaklık Anlaşması'nın ilgili maddelerini ihlal edip etmediğine ilişkin "acil inceleme" yapılması talebiyle Kallas'a mektup gönderdi.
Mektubunda İsrail hükümetinin önerdiği yardım dağıtım sisteminin "tarafsızlık, yansızlık ve bağımsızlık ilkelerini" karşılamadığını aktaran Veldkamp, bunun aynı zamanda ikili ilişkileri insan hakları ve demokratik değerlere saygıya bağlayan AB-İsrail Ortaklık Anlaşması'nın 2. maddesinin altını oyduğunu ifade etti.
İngiliz Guardian gazetesine konuya ilişkin açıklamalarda bulunan Veldkamp, İsrail'in Gazze'ye insani yardımların ulaşmasını engelleyerek anlaşmayı ihlal ettiğine inandığını belirtti.
Veldkamp, ayrıca, ortaklık anlaşması kapsamındaki AB-İsrail Eylem Planı'nın uzatılmasını veto edeceğini de sözlerine ekledi.
AB-İsrail Ortaklık Anlaşması
Haziran 2000'de yürürlüğe giren AB-İsrail Ortaklık Anlaşması, İsrail'e AB pazarında birçok imtiyaz tanıyor.
AB-İsrail arasındaki ticaret hacmi 2022'de 46,8 milyar avro düzeyine ulaştı ve AB, İsrail'in en büyük ticaret ortağı haline geldi.
İspanya ve İrlanda Şubat 2024'te, İsrail'in insan hakları ve demokratik ilkelere saygı duymasını başat koşan 2. maddeye atıfta bulunarak, "acilen gözden geçirilmesini" talep etmişti.
Bunun ardından Şubat 2025'te İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar'ın katılımıyla düzenlenen Ortaklık Konseyi'nin ardından Brüksel-Tel Aviv ilişkilerinin "olduğu gibi" devam edeceği sinyali verilmiş ve anlaşmanın gözden geçirilme talebine ilişkin herhangi bir karar çıkmamıştı.